Montreal Byzantine Choir

(VIDEO)

Archon Protopsaltis of North and South America

kyr Matthaios ANDREOU

(+1998)

 

Archon Archon Protopsaltis of Canada

kyr Konstantinos LAGOUROS

 

(photos generously provided by his student, kyr Nikolaos Giannou)

 

YOUTUBE VIDEO

Director : kyr Matthaios ANDREOU

Montreal, 1992

 

http://www.youtube.com/watch?v=e2LTUh7p-10

 

more recordings HERE

 

Comments concerning the video by Dr Nikolaos Giannoukakis

(Prof., University of Pittsburgh Medical School)

(in transliterated Greek)

 

 

 

Loipon, ligo gia ton Byzantino Xoro tou Montreal, gia ton opoio prepei na prologhsw prin symplhrwsw thn lista twn melwn....

 

H idea gia ton Xoro arxhse apo ton Kwsta Lagouro, nyn Arxonta A'Psalth Ieras Mhtropolews Kanada, mathith kyriws tou Antwniou Syrka, alla kai tou Alexh Margaritopoulou, kai tou Petrou Manea. Gia 15 sxedon xronia synepsalle me ton makarith Giwrgo Syrka, enw synergasthke me Giwrgo Syrka kai ton Xatzhmarko stis byzantinomousikes ekpompes tou RS twn Enoplwn Dynamewn thn epoxh tou 60-67. O Lagouros egkatastathike sto Montreal to 1970, kai kei gnwristhke me ton Mathio o opoios hdh vriskotan sto Montreal ws daskalos (kai epeita dieythynths) sto Ellhniko Sxoliko Systhma "Swkraths" (tha elega to kalytero se diorganwsh kai ekpaideysh twn Ellhnwn ths Diasporas kata omologia presvewn, ypourgwn Ellados pou etyxan na perasoun apo to Montreal). O Mathios htan taytoxrwna kai A'Psalths tou Kathedrikou tou Ag. Gewrgiou. To 1972 tou apeneime to offikio tou arxonta A'Psalth Boreiou kai Notiou Amerikhs o tote Arxiepiskopos Amerikhs Iakwbos.

 

To 1975, o Lagouros ekane protash ston Mathio na katartistei enas polymelhs byzantinos xoros mias kai yphrxan arketes ikanes "voithitikes" fwnes sta Analogia twn triwn kyriwn enoriwn ths epoxhs keinhs sto Montreal (Ag. Gewrgios, Koimhshs ths Theotokou kai Agia Triada). Opws kai egine. Me xorarxes ton Mathio kai ton Lagouro to 1976 me kataplhkthkh teleiwthta (psofo na 'xan oi xorwdies twn Athinwn kai ths Thessalonikhs ths ekeinhs epoxhs), eginan dyo parousiases: mia sto Ellhniko radiofwno kai mia allh se aithousa dexiwsewn oi opoia htan katamesth (edw milame gia 1000+). Yparxei plousio arxeio sthn katoxh tou Lagourou.....

 

Apo tote, dystyxws, logo twn epaggelmatikwn tous epivarynsewn kai tis epivarynseis pollwn apo twn voithwn, den egine tipota me ton xoro.

 

Erxomastai sto 1990. Keinh thn epoxh, kai oi dyo evgalan ikanotatous mousikous mathites, kai me thn symmetoxh tessarwn poly kala kathrtismenwn ierewn, anaviwse o xoros. Etsi loipon, me xorarxh ton Mathio kai omilith-eishghth ton Lagouro, eginan apo to 1990-1995 pente megales parousiaseis kai mia videoskophsh to 92. Fantazomai pws o Mathios hxografhse kai merikes proves.....

 

Ton Mathio ton xasame to 1998. Proswpika eimai pepeismenos o,ti xathike enas apo tou POLY LIGOUS pou gnwrizan th byzantinh mouskh se VATHOS kai thewritiko kai ektelestiko. O anthrwpos htan mia eyfyia kai asteireyth phgh gnwshs kai osoi ton eixame filo emploutisthkame. Aystyros? Para poly! N'akouseis ena "mpravo" apo ton Mathio eixe thn idia axia n'akouseis ena "mpravo" apo tous megalous psaltes ths perasmenhs epoxhs! Kai thn idia dyskolia! Na 'xoun psofo ta wdeia, oi shmerinoi arxontes mousikodidaskaloi kai pashs morfhs kai fysews mousikoulougoi kai panephstimiakoi (pou o,ti allo para PSALTES einai...tromara tous). Mprosta ston makarith einai OLOI TOUS ena megalo MHDEN.

 

Apo tote, o Lagouros anelave thn eythynh tou xorou kai ligo poly liga apo to istorika melh emeinan (alloi efygan gia Ellada, alloi eginan iereis kai monaxoi [enas nyn hgoumenos], alloi efygan gia Amerikh) omws, mia mikrh omada newn symplhrwse to keno kai perysi mas esteilan thn symmetoxh tous gia to album tou ASBMH.

 

Loipon, h lista me ta istorika melh (toulaxiston osa thymamai):

 

Iereis:

 

Gewrgios Saitanhs (mia kataplhktikh EYFYIA se ektelesh, yfos, eystrofia....ANEPANALHPTOS)

Panagiwths Salatellhs (aristos kai melwdikotatos mousikos, prwhn A'Psaltis Agiou Gewrgiou Karytsiou Athinwn otan htan laikos)

Vasileios Tsaprailhs

Dhmhtrios Gianniou (gampros tou Mathiou kai gios tou papa Louka Giannou stous Mytilinious Samou-o papa Loukas einai KATAPLHKTIKOS kai ARISTOS mousikos kai ektelesths)

Nikolaos Andreou (adelfos tou makarith kai ikanotatos mousikos)

 

 

Psaltes kai voithoi:

 

Panagioths Karampelas (+2009)

Giannhs Tsamparlidhs

Athanasios Tziras

Giwrgos Antwniadhs

Eyaggelos Vogiatzhs

Athanasios Kouriampalhs

Fwths Mitsopoulos

Nikos Nikolaou

Eyaggelos Tzikhs

Eyaggelos Spyrou

Eyaggelos Sigounhs

Giannhs Giantsoulhs

Giannhs Siganos

Dhmhtrios Roushs

Nikos Poulopoulos

Giannhs Salatellhs

Giwrgos Mammhs (nyn hgoumenos Iwshf ths IM sto Troy Michigan, ypo p. Efraim)

Panagiwths Pavlakos (nyn iereas)

Alexandros Mammhs

Giwrgos (o psilos kai koumparos tou Mathiou....)

Evaggelos Xasiwths

Andreas Krilhs

Andreas Serlis

Kwstas Gkolfinopoulos

Basilhs Kozaniths

Gerasimos (to epitheto den to thymamai)-kai o monos alhthinos katarthsmenos plhrhs mathiths tou Mathiou sto Montreal, nyn A'Psalths tou Ag. Gewrgiou.

 

kai na mhn xehname ta moustakia mas (tote pou ta eixa telos pantwn), Nikos Giannoukakhs

 

Ayta gia ta istorika melh.

 

 

 

H videoskophsh egine ston IN tou Eyaggelismou ths Theotokou, Montreal, ton Dekemvriou tou 1992. KAMMIA TEXNIKH den xrhsimopoithike na "kallopistei" o hxos. O,ti akougetai, ayto einai. Etsi to phre to mikrofwno. Sas to parathetw aytousio. Ta melh einai klassika, epexergasmena ligo apo ton Mathio. Prosexate parakalw thn wraia grammh sto "omomati Thewthtws" tou Doxastikou tou esperinou twn XGennwn, kathws kai thn metavolh sto diatoniko sto "oi ouranoi agallontai kai h gh syn tois anthrwpois eyrainetai" sto Kai Nyn tou Doxastikou tou orthrou twn XGennwn......kathws kai to "Anymfeyte Parthene". Kat eme, einai kataplhktika kai ta xrhsimopoiw opws mas ta egrapse o makariths, kathe periodo tou Dekemvriou-XGenna.

 

 

   Biography (from book by Oikonomou)

Ανδρέου Ματθαίος (Μαθιός'). Διακεκριμένος Καλλίφωνος Πρωτοψάλτης, μουσικοδιδάσκαλος, μελοποιός και χοράρχης στο Μόντρεαλ τον Καναδά. Γεννήθηκε στη Σάμο το 1930 και σε νεαρή ηλικία μαθήτευσε κοντά στον Δημήτριο Ζαμπούνη από τον οποίο μυήθηκε στην ψαλτική τέχνη. Το 1945 έρχεται στο Βαθύ της Σάμου και γνωρίζεται με τον περίφημο Εμμ. Βαμβουδάκη, στον οποίο μαθήτευσε μέχρι το 1950 και ο οποίος του δίδαξε Βυζαντινή. Ευρωπαϊκή και Αραβική μουσική. Τον μύησε στο ύφος και στα σημεία ποιότητας, στηνιστορική ορθογραφία της Βυζ. μουσικής. Η γνωριμία του Ανδρέου με τον μεγάλο Σαμιώτη Πρωτοψάλτη Βαμβουδάκη ήταν καθοριστική για τη μετέπειτα ζωή του. Σφράγισε τα μουσικά του βήματα. Τον επηρέασε βαθύτατα και τον προσδιόρισε. Από πολλούς θεωρείται ως ο πιστότερος, γνησιότερος και αυθεντικότερος μαθητής, συνεχιστής και διάδοχος του. Έψαλε μαζί με το δάσκαλο του στον Ι. Ναό της Παναγίας στο Άνω Βαθύ και στον Ι. Ναό Αγίου Νικολάου, Μητρόπολη της Πόλεως Σάμου, ως Ααμπαδάριός του. καθώς και στο Καρλόβασι. Από το Μάρτιο του 1951 έως το 1954. ο Μ. Ανδρέου, ψάλλει στον Ι. Ναό Αγίας Ζοόνης Κπτψέλης. Μαζί με το Πτυχίο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, λαμβάνει το «Πτυχίο» Ιεροψάλτη από το Εθνικό Ωδείο. Δάσκαλος του υπήρξε ο Σπυρ. Καψάσκης. Την περίοδο 1954-60 επανέρχεται στη Σάμο και ψάλλει στον Ι. Ναό Παναγίας Καρλοβασίου και ως Προποψάλτης στον Ι. Μητροπολιτικό Ναό Κοίμησης Θεοτόκου Καρλοβασίου. Παράλληλα παρουσιάζει πλούσια δραστηριότητα ως Χοράρχης και μελοποιός. Από το 1961 εγκαθίσταται στο Μόντρεαλ του Καναδά και από τότε μέχρι σήμερα ψάλλει ως Πρωτοψάλτης και Χοράρχης στον Ι. Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεοοργίου. Οργανώνει Τετράφωνη μικτή Χορωδία κατά το σύστημα του Παναγίου Τάφου της Σχολής των Ιεροσολύμων, όπως είχε διδαχθεί από τον Βαμβουδάκη, καθ(ός και Βυζαντινή Χορωδία, αναπτύσσοντας αξιόλογη δραστηριότητα με οργανώσεις συναυλκύν και ποικίλων μουσικοφιλολογικών συνάξεων, συνεργαζόμενος, πολλές φορές, κατά θαυμαστό τρόπο, με τον διακεκριμένο Πρωτοψάλτη στην ίδια πόλη του Καναδά και Καθηγητή Κων. Ααγούρο. προσφέροντας έτσι πολύτιμο έργο στη διατήρηση, προβολή και διάδοση της Εκκλησιαστικής μας μουσικής στην ομογένεια του Καναδά. Αναλαμβάνει επίσης δάσκαλος και Διευθυντής του μεγάλου ημερήσιου Σχολείου «ΣΩΚΡΑΤΗΣ» της Ελληνικής Κοινότητας Μόντρεαλ. Στο Σχολείο αυτό δημιουργεί μία υπέροχη Παιδική Χορςοδία με 150 μέλη. Η φήμη του απλώνεται σε ολόκληρη την Αμερική. Χειροθετείται από τον Αρχιεπίσκοπο Β. και Ν. Αμερικής Ιάκωβο «Αρχων Πρωτοψάλτης Β. και Ν. Αμερικής». Ασχολήθηκε επίσης και με τη μελοποιία. Μελοποίησε Σχολικά τραγούδια, το «Απάνθισμα σχολικών μελωδιών». Έγραψε Βυζαντινούς ύμνους με τον τίτλο: «Ασμα Καινόν». Επίσης έχει γράψει Ανοιξαντάρια σε ήχο Πλ. Α', Όρθρο, Αειτουργία. Δοξολογία, Καλλοφωνικούς Ειρμούς, Τριώδιο, Μ. Εβδομάδα, Εορτολόγιο, Δοοδεκαή-μερο και Πεντηκοστάριο. Διαθέτει αξιοθαύμαστη άνεση στη σύνθεση Ύμνων Βυζ. Μουσικής. Μάθημα του (Λειτουργικά) συμπεριέλαβε ο Χαρ. Ταλιαδ(όρος στην επανέκδοση του Βιβλίου του, «Θ. Λειτουργία».

Ο Μαθιός Ανδρέου είναι ένας αληθινός δάσκαλος. Έχει μέσα στο αίμα του τη μουσική, όπως τη διδάχτηκε από το Βαμβουδάκη και θείορεί ως ύψιστο χρέος του τη Μουσική αυτή να τη διδάσκει, να τη μεταλαμπαδεύει και σε άλλους. Σήμερα διαμένει μόνιμα στο Μόντρεαλ του Καναδά όπου συνεχίζει ακούραστα και με πολύ ζήλο. να εργάζεται και να πλουτίζει το μουσικό του έργο.

 

GKM: he passed away during the Christmas period of 1998, after a long fight against ORL cancer.  His beloved wife joined him one year later.

 

 

 

 

Περι  Ματθαιου Ανδρεου και ΓΚΜ

 

Τον πρωτο εγνωρισα οταν ημουν 1η δημοτικου εις το σχολειον Σωκρατης == ητο διδασκαλος μας μουσικης

 

Υστερoν, συνεψαλλα μαζι του της Παναγιας ενα ετος αργοτερα == με επηρε διπλα του δια τις προβες της τριφωνου χορωδιας, και εκαθησα δεξια του εις τον αναλογιον την επωμενην ημεραν == μουσικα δεν εγνωρισα τοτε == τα αρχησα καποιους μηνες αργοτερα == εις το χερουβικον, ειχα παρη πολυ θαρρος, και ελεγα #α# #α# #ε# #ε# οπως να ταν == μου εκαμνε σιγα νοημα να λεγω #πιο μαλακα# = μου το επανελαβε και δευτεραν φορα . εν δε τη τριτη, εκαμνεν αποτομoν κινησιν δια της χειρος == κοντεψα να μεινω απο καρδια == ηθελα να ανοιξη η γης και να εξαφανισθω == Μετα το περας της ακολουθειας, ο νεοχειροτονηθης επισκοπος και νυν Μητροπολιτης Καναδα Σωτηριος με ηρωτησεν εαν ηθελα να μαθω ψαλτικην == υστερον θετικης απαντησεως μου,  εκαμνεν επισημον αιτησιν προς τον Αρχοντα ενωπιον μου, ο οποιος και μου επροτεινε να πηγαινω εις τον Καθεδρικον ναον == αυτοκινητον δεν ειχαμε, αι αποστασεις ητο μακρυνες και ο πατερας μου αρνηθηκε να μου δωσει αδεια

Δεν επαυσα να ζητω απο τον Θεον να ευρω διδασκαλον, και καποιο διαστημα αργοτερα,  της Παναγιας και παλιν, με το παλαιον εορτολογιον, μου εφανερωσε τον Πρωτοκανοναρχον Τσολακιδην

 

Συνεψαλλα με τον Αρχοντα Ματθαιον Ανδρεου  καποια χρονια αργοτερα, οταν ειχα πια ολοκληρωσει την βασικην μαθησιν ==

Πανυγηρικος εσπερινος γινεται, οποτε τυγχανει, εις τον εσπερινον της Αγαπης μετα της εορτης του Αγιου Γεωργιου = καθεδρικος ναος

Εκρατουσα καποτε ισον, αλλα μου αρεσε την εποχην εκεινην να καμνω πολλες αλλαγες = και μου ειπε εις τα ανοιξανταρια = οχι τριτεσς οχι τριτες == μια, δυο  υστερον, επαρετηθη ο ανθρωπος (εαν και ειχα ελλατωση τον αριθμον...)  == χρονια αργοτερα ειπε εις τον αδελφικον μου φιλον Νικολαον Παντελοπουλον, τελευταιον και σιγουρα απο τους σπουδαιωτερους μαθητες του (μου ειχε εκμυστευθει ο Αρχοντας == #Ο Νικολακης ειναι ο πιο διαβασμενος απο ολους σας°#== του ειπεν, λεγω, ο Αρχοντας, του Νικολαου == #Καλος ο Γιωργακης, χρυσο παιδι, αλλα τι να το καμνωμεν, μου εχαλασε την κασσεταν!# (διοτι ειχεν ηχογραφηση τοτες == ειμασταν σχεδον 25 ατομα εις το αναλογιον)

 

Το 1990, ενα Σαββατον, επηγαμε τα παιδια του σχολειου οπου εδιδασκα θρησκευτικα, εις τον Καθεδρικον Ναον. Πηρα ευχην απο τον π Παναγιωτην (προην πρεσβυτερος εις την Κοιμησιν, οπου εκαμνα τα πρωτα βηματα μου εις το αναλογιον) και επερημενα εις την Ανατολικην πυλην της εξοδον του Αρχοντα == ομως, μου ανοιξε την πορταν και μου ειπε == πηγαινε == θα καθησω εδω, να σε ακουσω == επεμεινα οτι δεν αξιζε, οτι επρεπε να ελθη, δια να επωφεληθω κι εγω == πηγαινε, πηγαινε   Μετα το περας, μου ειπε = ΝΟΜΙΖΩ == παντοτες ελεγε ΝΟΜΙΖΩ == ΝΟΜΙΖΩ, λοιπον, οτι πρεπει να σταματησεις την μιμησιν του διδασκαλου σου, και να προσπαθησεις να ευρεις την προσωπικην σου ισορροπιαν == ειναι καιρος.

Καποιαν αλλην ημεραν με εβαλε να του παραλλαγισω = ανοιξε τυχαιος το βιβλιο εις τον πολυελεον Επι τον ποταμον == Εκαμνα 5 στιχους == αρχισα και το Δοξα #Μπραβο! Πολυ καλα. Παντοτε παραλλαγη.  Χωρις παραλλαγη, ΔΕΝ γινεται ψαλσιμο. Παντοτε να παραλλαγηζεις#.  Και οντως. το συνεχιζω.

 

 

Υστερον, χαριν εις την συμβουλην του, επειραματησα καπως με το #Στανιτσιστικον# στυλ, και χρονια αργοτερα, εις την Γαλλιαν, επανηλθα εις το Ιακωβιτικον ==

 

Οποτε επεστρεφα Μοντρεαλ, επηγαινα να τον ευρω == Μου επετρεψε να φωτοτυπισω ΟΛΑ τα εργα του == αντιγραφα εχει και ο Παντελοπουλος, σιγουρα ισως και ο Γιαννουκακης==το ονειρο του ηταν να τα εκτυπωσει == θα γινει και αυτο, τωρα οπου εχωμεν την πρεπουσαν τεχνολογιαν

 

Εις μιαν προηγιασμενην, οπου τον ακολουθουσα ματα προσοχης και δεους, μου ειπε, εις το τελος της ακολουθειας, το τεταρτο #Μπραβο# == το πρωτο ητο εις το Δημοτικον σχολειον, και το δευτερον εις τον εσπερινον της Παναγιας ενα ετος αργοτερα == Το τριτον εις την παραλλαγην του Επι τον ποταμον.  #Μπραβο#, μου ειπε #ετσι μα μεινης ΤΑΠΕΙΝΟΣ, και θα φτασεις μακρυα# == βεβαια, δεν ηδυνατο να προβλεψει την καταντια της ψαλτικης και τον αγωνα οπου καμνωμεν εναντι ΑΙΡΕΣΕΩΝ

 

Το οτι συνεψαλλα ορισμενες φορες μαζι του και οτι ειχαμε ενδιαφερουσες συζητησεις, και οτι μου ειπε και Μπραβο ΔΕΝ εννοει οτι με θεωρουσε και μαθητην του == Σε τετοια θεματα, ητο ξεκαθαρος == ο Γιαννου και ο Παντελοπουλος ηταν μαθητες του, μου το ειπε ο ιδιος με υπερυφανεια.  ΔΕΝ μου εδωσε το δικαιωμα να διεκδικισω τοιαυτην τιμην.

 

1997 Αγαπης = συνεψαλλα μαζι του, παντοτε εις το δεξιον μερος == ειμασταν τρεις = Ο Ματτθαιος, ο Ευαγγελος κι εγω ==

Μιαν ωραν προ της ακολουθειας, τον ειδα να παραλλαγιζει σχεδον ψιθηριςοντας εις το γραφειον του ιερεως, και ηρωτησα αυτον #διατι καμνετε προβαν ολοκληρον την ακολουθειαν == εσεις δεν τα εχετα γραψε;# == απαντησις #δεν εχει σημασιαν εαν το εγραψα ο ιδιος. Πρωτον, που να τα θυμαται ολα κανεις. Δευτεροσ, αλλα και σπουδαιωτερον, η παραλλαγη ειναι το θεμελιον της ψαλτικης == παντοτε πρεπει να παραλλαγιζει κανεις. Ετσι λοιπον;#

 

 

Οι κληρικοι ητο αρκετοι την ημεραν εκεινην== τελος, ο πατηρ Γεωργιος Σαϊτανης του ειπε, οταν παραπονεθηκε οταν δεν ηλθαν οι υπολοιποι ψαλτες == #δεν πειραζει, ηταν καλυτερα απο ολες τις περασμενες πανυγηρεις, πιο λιτα και πιο σοβαρα# =Ολοκληρος η ηχογραφησις της υπεροχης αυτης ακολουθειας υπαρχει εις το Μοντρεαλ Ψαλτικη = ακουγεται να εκφωνει ο θειος το, μακαριστος πατηρ Κ Σαλαμης == σχεδον 100 ετων την εποχην εκεινην, και αλλοι αξιολογοι ιερεις.

 

Εζητησα του Αρχοντα την αδειαν να καμνω αντιγραφον της ακολουθειςα = μου απηντησε = #Κρατησε το# == τον ερωτησα #θελετε να μου γραψετε κατι, καποιαν αφιερωσιν, παρακαλω... δια ενθυμιο;#

Εκεινη την εποχη επασχε απο καρκινο, αλλα δεν το εγνωριζα == καπως επληγωθηκε, επηρε το εγγραφο και μου εβαλε μια #τζιφραν# εις το εξωφυλλον...  το εχω εδω διπλα μου ==Καθαρη γραφη ως γραμματοσειρα, αρκετα κλασσικη ως ορθογραφια.

 

 

Ητο ανθρωπος της λεπτομερειας, αυστηρος, λιτος εις τας κινησεις του και ιδιαιτερως εις τον λογον === η διπλωματια παντος, ειχε τα ορια της, και ελεγε οτι ειχε να ειπει.

 

Τον ξανα ειδα εις τον τελευταιον ασπασμον της κηδειας του, Χριστουγεννα καιρος, καποια χρονια αργοτερα.  Ασπαστικα και την χειραν της χηρας συζηγου του, ευχαριστωντας την δια την τιμην οπου μου ειχε καμνει ο συζηγος της ολα αυτα τα χρονια. Εκοιμηθη και εκεινη ενα ετος αργοτερα.

 

 

Ο Θεος να τους αναπαυσει.

 

 

Γεωργιος Κ Μιχαλακης

 

===========================================